PBLQ legt de strategische focus op I van de informatiesamenleving

PBLQ algemeen directeur Philip Hennemann erkent dat het adviesbureau wat stoffig dreigde te worden. “Degelijk is goed en zegt ook iets over onze kwaliteit. Die kwaliteit is nog steeds onze kracht.” In de IASA van 2016 (Interdepartementale Aanbesteding Strategische Adviesdiensten) scoorde PBLQ in combinatie met het bureau Quint en onderaannemers TNO en ITSX het hoogste op kwaliteit. “Maar de ontwikkelingen in de markt vragen meer. Vroeger was in het land der blinden eenoog koning. Nu zijn er veel jonge hoogopgeleiden, die slim en creatief zijn. Die zijn ook nodig.” Focus op de I van de informatiesamenleving

Hennemann heeft veel ervaring met IT in het publiek domein. Als ondernemer, manager en consultant. Hij begon zijn loopbaan als consultant bij IBM voor de gezondheidszorg. Daarna had hij een eigen data-informatiebedrijf in de sport en werkte hij als CEO bij Software Improvement Group (SIG). “Dit gezelschap kun je niet zomaar aansturen. Je moet het adviesvak kennen.” Mededirecteur Patty Heemskerk werkt daarentegen al vijftien jaar bij PBLQ. Ze combineert haar managementrol met het adviesvak. “Het is goed om met de poten in de modder te blijven staan. Bovendien is het leuk om inhoudelijk bezig te zijn.” Heemskerk was eerder management consultant bij Bakkenist en werkte bij een leverancier van zorginformatiesystemen. Ze delen beiden een medische achtergrond. Hennemann studeerde medicijnen en Heemskerk medische informatica.*

De algemeen directeur looft het sterke netwerk van PBLQ en de hoeveelheid kennis en ervaring die er is. “Heel veel mensen hier zijn gepokt en gemazeld in het vak. Maar we konden de combinatie van onze drie takken beter benutten. Dat doen we nu veel beter.” Ook nam Hennemann afscheid van een aantal projecten. “We leggen de focus nu helemaal op de I van de informatiesamenleving. Alles wat de overheid levert heeft te maken met informatievoorziening. Die gaat straks nagenoeg helemaal digitaal.” Heemskerk legt uit: “Juist in die digitale transformatie kunnen wij een verschil maken omdat de impact van die verandering zo groot is. De transformatie stelt nieuwe eisen aan ambtenaren en overheden.”

Ook de opleidingskant van PBLQ past zich hierop aan. Hennemann: “Onze verbindersopleiding die vooral senior-mensen leert om beleid, uitvoering en IT in lijn met elkaar te brengen, bevat nu ook privacy-assessments, keteninformatisering en datamanagement. Allerlei onderwerpen die in de normale dagelijkse gang van zaken terugkomen. Geen verandering is nog zonder I.” Bovendien verzorgt het bureau maatwerkprogramma’s voor teams en organisaties in verandering.

Volgens Heemskerk stond het traineeship voorheen meer op zichzelf. “Nu zoeken we veel meer de samenwerking. Een trainee werd altijd al begeleid door een adviseur, maar nu doen deze jonge informatieprofessionals ook mee met alle activiteiten die we voor de adviseurs organiseren. Hierdoor merken we een voortdurende kruisbestuiving van de jongeren en onze ervaren adviseurs. Qua kennis en nieuwe werkwijzen zoals Scrummen en Devops zijn jonge mensen sneller up to speed”, geeft ze aan. “Daarnaast zijn jongeren meer geneigd onbevangen naar vraagstukken te kijken en zien daardoor het burgerperspectief vaak beter. Ze stellen vaste patronen ter discussie en helpen ons te innoveren. Bijvoorbeeld doordat nieuwe onderwerpen aandacht krijgen zoals Blockchain.” Heemskerk zegt enorm te kunnen genieten van de samenwerking met de trainees.

Hennemann benadrukt dat het traineeship van het adviesbureau, anders is dan gemiddelde traineeships. “Onze jonge informatieprofessionals hebben al een aantal jaren werkervaring. Ze moeten een Master hebben en ze krijgen er nog een bij ons, namelijk in Public Information Management.” Deze opleiding verzorgt PBLQ samen met de Erasmus Universiteit Rotterdam. Hoogleraren als Wolfgang Ebbers (innovatie en communicatie), Albert Meijer (publieke innovatie) en Victor Bekkers (Public Administration & Policy) nemen een deel van die opleiding voor hun rekening. Hennemann verklaart: “Je krijgt alleen de besten als je ook het programma aantrekkelijk maakt. Onze jonge informatieprofessionals zijn een maatje inhoudelijker en steviger dan andere trainees. We selecteren ze daarop. Vroeger was een trainee hier binnen twee jaar weg. Daarin zijn we flexibeler geworden.”

Afscheid van monument

En dan is er de samenvoeging van alle medewerkers op de geheel verbouwde locatie van PBLQ aan de Muzenstraat in Den Haag vlakbij de meeste ministeries. Hennemann: “Naast de Muzen bezaten we ook nog een prachtig oud pand aan de Van der Spiegelstraat. Maar echt praktisch was het niet, want iedereen zat verspreid over twee locaties en een deel van de ruimte gebruikten we niet. Met een lach en een traan hebben we afscheid genomen van het historische pand. Met als bijkomend voordeel dat we nu financiële ruimte hebben om te innoveren. Dit nieuwe pand markeert een nieuwe lente, een nieuw begin.” Heemskerk: “Het nieuwe pand past beter bij waar we nu staan. Bovendien zitten we nu dichter bij onze opdrachtgevers.”

PBLQ werkt aan grote programma’s die de digitale transformatie mogelijk maken zoals Operatie BRP en Idensys (eID). Hennemann: “Deze programma’s krijgen veel politieke aandacht en raken een veelvoud van partijen in de informatiesamenleving.” Ook de basisregistraties en de Omgevingswet zijn grote dossiers bij PBLQ, net als de veranderingen bij de Nationale Politie en de keteninformatisering in het veiligheidsdomein. Heemskerk: “De digitale overheid en met name de governance-vraagstukken, daar komen we traditioneel vandaan. We zijn goed in het beheersbaar maken van deze programma’s. We kijken methodisch hoe we processen kunnen verbeteren en bieden klanten daarmee houvast. Ook durven we zo nodig adviezen te geven die de opdrachtgever misschien niet leuk vindt om te horen, zoals het bijsturen of stopzetten van een project. Anders dan een IT-leverancier hoeven we onze IT-producten niet te slijten.”

Verbinding maken

Ze vervolgt: “Een opdrachtgever met een probleem help je niet altijd het beste met een advies, maar bijvoorbeeld ook met een opleiding of door naast een programmamanager een trainee te zetten. Bij advies blijf je afhankelijk van een derde, we willen de overheid zelf in haar kracht zetten. Ook omdat de intrinsieke motivatie voor een betere samenleving in onze genen zit. We zijn ooit door de overheid opgericht. Die wortels zitten in onze organisatie.”

Volgens Heemskerk zijn de consultants van concullega’s vaak vooral technisch georiënteerd. “Wij begrijpen IT en bestuur. Bedrijven worden ongeduldig als het beleid verandert, terwijl wij het juist interessant vinden. We zorgen dat de juiste partijen met elkaar praten zodat je toch verder kunt. We werken met alle stakeholders samen.”

De beide directeuren vinden het jammer dat er nog steeds veel aandacht is voor IT-projecten van de overheid die niet goed gaan. Heemskerk: “Grote IT-projecten zijn vaak negatief in het nieuws. Maar je kunt ook leren van projecten die goed gaan. We merken dat opdrachtgevers door deze negatieve aandacht eerder verlammen en meer regels bedenken.” Hennemann: “Dit is ergens begrijpelijk omdat de overheid in een glazen huis opereert met publiek geld. Maar juist voor veranderprogramma’s moet je lef hebben. De digitalisering is onvermijdelijk. Het is core business voor de overheid. Het is voor mij onbegrijpelijk dat er geen experimenteerruimte is. Dat is in elk bedrijf doodnormaal. En in elk project dat nieuw is gaan dingen mis. Dat hoort erbij en daar leer je van. De overheid zou daarin wat zakelijker mogen zijn. Daar helpen wij graag bij.”

* Hennemann is sinds 1 april 2016 algemeen directeur van het ruim honderd medewerkers tellende PBLQ, en leidt de takken Academie en Traineeship (jonge informatie professionals). Patty Heemskerk is directeur Advies. Twee directeuren zorgen voor meer draagvlak en maken minder kwetsbaar, menen ze.

Dit artikel is eerder geplaatst in de januari 2017 editie van iBestuur magazine, een platform en publicatie voor de i-overheid.