Executie en verandering belangrijkste uitdagingen van strategieproces

CEO’s van Nederlandse ondernemingen hebben steeds minder moeite met het opstellen van strategische plannen. Vandaag de dag worstelen ze juist met het vinden van de juiste concrete oplossingen, en het implementeren van deze oplossingen in hun organisaties. Mede als gevolg hiervan verliest de traditionele top-down aanpak voor strategie-executie aan terrein.

Voor het tiende jaar op rij heeft adviesbureau Berenschot een grootschalig onderzoek gehouden onder bestuurders, managers en DGA’s met als doel om de belangrijkste strategische trends in het Nederlandse bedrijfsleven in kaart te brengen. Uit de 2016 editie van het onderzoek (‘Berenschot Strategy Trends’), waaraan ruim 500 bedrijven aan meededen, blijkt dat er de afgelopen twee jaar flinke verschuivingen hebben plaatsgevonden in strategische agenda’s van bestuurders. Zo zijn CEO’s een stuk optimistischer over de economische vooruitzichten (bijna twee derde verwacht dat de omzet dit jaar toeneemt), en richten ze hun pijlen in toenemende mate op (internationale) groei.
Het strategieproces

Als het gaat om uitdagingen in het strategieproces – volgens internationaal onderzoek van McKinsey & Company de #1 prioriteit van bestuurders – dan blijkt dat de komende periode, meer dan ooit, in het teken zal staan van strategie-executie. Nederlandse CEO’s geven momenteel aan de meeste uitdaging te zien in het concretiseren van de strategie in doelen en jaarplannen, met 37% die dit als uitdaging ziet. Ter vergelijking, afgelopen jaar werd dit punt door 26% van de CEO’s aangemerkt als een mogelijk struikelblok.

Toekomstverkenning – strategisch werk gericht op de lange termijn – wordt door aanzienlijk minder bestuurders als een uitdaging gezien: 24% dit jaar versus zelfs 43% in 2014. Hierdoor is dit onderdeel van het strategieproces gezakt naar de derde plek. Wereldwijd wordt het formuleren van een visie en strategie ook gezien als een van de belangrijkste uitdagingen van bestuurders. Op de tweede plek staat, net als vorig jaar, het doorvoeren van de benodigde verandering (34% van de respondenten).

“Het uitvoeren van omgevings- en organisatieanalyses lijkt steeds minder vaak een probleem. Ook de toekomstverkenning gaat organisaties goed af. Het lijkt erop dat bedrijven wel weten dat ze iets moeten doen en ook een steeds beter idee krijgen in welke richting ze de oplossing moeten zoeken. Maar hoe ze dit dan moeten gaan doen en wat daarvoor de juiste aanpak is, blijft voor veel organisaties nog de grote uitdaging”, aldus de onderzoekers.

Van oudsher speelt het strategieproces zich nog steeds het meest af in en rondom de boardroom. Anno 2016 geeft 31% van de respondenten aan dat de strategie van hun bedrijf bepaald wordt door de directie en het MT. Nog eens 24% geeft aan dat er sprake is van een top-down aansturing, waarbij de CEO bepaalt hoe het strategieproces eruit ziet.

“Er is echter een duidelijke trend te zien dat organisaties meer mensen bij het strategieproces betrekken dan uitsluitend degenen in en rondom de boardroom”, stellen de onderzoekers. Ten opzichte van 2014 is het percentage respondenten waarbij de strategie bepaald wordt in de boardroom gedaald met 4%, terwijl in 2016 10% minder bedrijven top-down aangestuurd worden. Tegelijkertijd is het aandeel respondenten dat aangeeft dat de strategie bepaald wordt in dialoog met de gehele organisatie ten opzichte van 2014 verdubbeld tot 21% in 2016. Vooral in de financiële sector lijkt deze trend veel medestanders te hebben: 39% van de respondenten uit deze sector geeft aan dat de strategie in dialoog met de gehele organisatie wordt vastgesteld.

Verder blijkt uit het onderzoek dat de termijn waarvoor de strategische plannen bedoeld zijn langer aan het worden is. In de crisisjaren lag de nadruk van strategische plannen op de korte termijn, met vaak de focus op het huidige jaar doorkomen. In 2016 is de norm verlengd naar twee tot vier jaar. “Met andere woorden, in turbulente tijden wordt in het strategieproces gekozen voor een kortetermijn-, top-down-aanpak om zo in korte tijd beslissingen te kunnen nemen en door te voeren. Anno 2016, wordt in het strategieproces weer vaker de organisatie betrokken, en steeds vaker worden ook externe partijen, vooral huidige en potentiële klanten, betrokken”, aldus de adviseurs van Berenschot.