Iraanse energiesector biedt grote kansen maar ook grote valkuilen

Toen in de zomer van 2015 de P5+1 landen in het kader van nucleaire handelingen met Iran een overeenkomst tekenden om sancties op te heffen, dacht men dat dit land heel snel een veelbelovende nieuwe markt zou gaan worden. Nu na anderhalf jaar blijkt echter dat het minder snel gaat dan men verwacht had. Pouya Zarchin, adviseur bij JBR Management Consultants, neemt de mogelijkheden in de Iraanse energiesector onder de loep.

Al vanaf het begin van de islamitische revolutie in 1979 raakte Iran geïsoleerd door de houding van haar totalitaire leiders. Als resultaat van overtreding van internationale regels kreeg het land verschillende sancties opgelegd. De meest ingrijpende serie van sancties kwam in 2006 als gevolg van de ontdekking van Iraanse pogingen tot het ontwikkelen van nucleaire wapens . Door deze sancties raakte het land meer geïsoleerd dan ooit en als gevolg kromp de economie jaar na jaar. In 2014 kreeg de reformist Hassan Rouhani de meeste stemmen in landelijke verkiezingen en werd president van het land. Rouhani startte snel zijn onderhandelingen met de rest van de wereld over het nucleaire programma.

In 2015, na negen erg zware economische jaren, kwam Iran tot overstemming met de grote wereldmachten. Deze overeenkomst opende onder andere de deuren van het land voor buitenlandse investeerders. Een blik op de potentie van Iran in de energiesector is genoeg om iedereen in de sector enthousiast te maken. De vraag is echter of er uitvoerbare mogelijkheden zijn.

Mogelijkheden in de olie- en gassector

Met een oliereserve van 158 miljard vaten en een gasreserve van bijna 30 biljoen kubieke meter, is het land een energiegigant. De productiekosten in het land behoren dankzij high-pressure velden tot de laagste ter wereld. Ondanks de grote potentie is er sprake van onderprestatie in productie. Zo is bijvoorbeeld de olieproductie bijna gehalveerd in vergelijking met 40 jaar terug, van 6 miljoen vaten per dag naar 3,5 miljoen. Dit komt onder andere door de sanctieperiode, waardoor de uitvoer van olie beperkt was en Iran de beschadigde velden niet kon herstellen.

Nu de deuren open zijn, zijn er verschillende projecten opgestart om dit herstel te realiseren en om bestaande velden verder te ontwikkelen. Verder zijn er exploratieprojecten geïnitieerd, die kansen bieden voor offshore en maritieme bedrijven (voornamelijk drilling). Om het land aantrekkelijker te maken, hebben de Iraniërs het nieuwe contractsysteem IPC (Iranian Petroleum Contract) gelanceerd, dat investeerders de zekerheid biedt van een vast contract met een loopduur van 20 jaar.

Mogelijkheden in zon- en windenergie

Je zou verwachten dat een olie-rijk land zoals Iran niets te zoeken heeft in duurzame energie, vooral als je hoort dat slechts 0,02% van gebruikte elektriciteit in het land duurzaam wordt geproduceerd. Maar tijden veranderen. In lijn met het 5-jaar plan van het land waarin productie van schone energie wordt benadrukt, is Iran tot het eind van 2018 op zoek naar €10 miljard aan buitenlandse investeringen voor duurzame energie. Met gemiddeld 300 zon-dagen per jaar en een grote potentie voor windparken, kan Iran zelfs meer dan haar huidige totale elektriciteitsconsumptie (circa 51 GW per jaar) duurzaam produceren. Doordat de overheid ook kleinere projecten verwelkomt en faciliteert lijkt deze sector ook geschikt te zijn voor kleinschalige investeerders, vooral omdat het over een geheel nieuwe markt gaat. Om buitenlandse investeerders aan te trekken, worden ook hier 20-jarige vaste contracten met zeer aantrekkelijke tarieven (ca. 15 cent per kW) aangeboden. Zo zijn er inmiddels veel MoU’s getekend met buitenlandse bedrijven waarvan echter slechts één project begonnen is. Dit komt voornamelijk door geldtransactieproblemen.

Grootste valkuil: geldtransactie

Hoewel het grootste deel van de sancties is opgeheven en het niet meer illegaal is om zaken te doen met Iran, is geldtransactie van en naar Iran nog steeds een probleem. Na grote boetes die onder andere ING heeft gekregen, zijn Nederlandse banken zeer terughoudend als het gaat over zaken doen met Iran. Toch is het mogelijk om via een omweg geldtransacties met Iran te regelen, bijvoorbeeld door banken in Dubai als een tussenstop te gebruiken of via financiële instellingen die puur gericht zijn op geldtransacties met Iran. Maar beide gevallen zijn niet risico- en kostenvrij.

Conclusie: Grote kansen maar ook grote risico’s

In tegenstelling tot vele andere landen in de regio, is Iran een veilig land. Daarbij levert investeren in de energiesector in dit land een forse marge. Er zijn dus zeker kansen voor grote en kleine bedrijven en investeerders. Aan de andere kant zijn er ook risico’s. De interne politieke toekomst is nog niet geheel zeker. En het feit dat Trump nu officieel president is van de VS, brengt een hoop zorgen met zich mee wat betreft de internationale relaties met Iran. Ondanks alle zorgen hebben veel grote bedrijven zoals Shell, Total en Airbus recentelijk deals getekend met Iran die het reïntegratieproces van het land kunnen versoepelen. Het is dus de vraag of het nu de tijd is om ervoor te gaan, weliswaar nog met groot risico, maar wel kans op hoge winsten, of dat men toch beter nog even kan afwachten om op een later moment gebruik te maken van de ‘late mover advantages’.

Gerelateerd: Iran biedt megakansen voor internationale auto-industrie.